Dokładnie rok po ogłoszeniu utworzenia koalicji pięciu instytucji i przedstawieniu planów rewitalizacji Placu Małachowskiego, partnerzy inicjatywy informują o nowym kluczowym etapie, zbliżającym do oddania mieszkańcom i turystom przyjaznej, inspirującej przestrzeni działań artystyczno-kulturalno-rekreacyjnych. Koalicja zakończyła prace nad przygotowaniem ramowych warunków konkursu na modernizację Placu Małachowskiego. W pierwszej połowie listopada Zarząd Terenów Publicznych ogłosi konkurs na wykonanie opracowania koncepcji modernizacji tej części Śródmieścia Warszawy.

Głównym celem podmiotów zaangażowanych w proces modyfikacji historycznego fragmentu stolicy: Urzędu Dzielnicy Śródmieście, Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, Zachęty - Narodowej Galerii Sztuki, Parafii Ewangelicko-Augsburskiej Świętej Trójcy oraz firmy HOCHTIEF Development Poland sp. z o.o., która restauruje kamienice: Raczyńskich i Mazowiecką 2/4, przy wsparciu Centrum Komunikacji Społecznej, jest przywrócenie Placowi Małachowskiego roli placu miejskiego we współczesnej formie, z poszanowaniem tradycji i odniesieniem do funkcji integrujących społeczeństwo – artystycznych, kulturalnych, rekreacyjnych.

Społecznie, przyjaźnie, twórczo

Plac Małachowskiego, wytyczony w 1825 r., zlokalizowany jest u zbiegu ulic Królewskiej, Traugutta, Mazowieckiej i Kredytowej, w pobliżu instytucji świata kultury, biznesu, nauki oraz religii, w pobliżu pięknych tras spacerowych – Ogrodu Saskiego czy Krakowskiego Przedmieścia. Ta część miasta ma istotne dla stolicy. Według planów Warszawy Lindley’a krzyż na kopule Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego na Placu Małachowskiego wyznaczał środek warszawskiego układu geodezyjnego. Na przełomie XVIII/XIX w. Plac był ważnym ośrodkiem religijnym oraz pracy nad rozwojem duchowym. W 1781 r. dokonano oficjalnego otwarcia Kościoła św. Trójcy. Z kolei w Czerwonym Dworze (obecnie znajduje się tu gmach Państwowego Muzeum Etnograficznego) siedzibę miały dwie loże masońskie: „Złoty Lichtarz” i „Samarytanin”. Ulica Mazowiecka od stuleci była miejscem spotkań ludzi sztuki i warszawskiej inteligencji. W okresie dwudziestolecia międzywojennego funkcjonowała tu słynna Restauracja Ziemiańska, która wśród stałych bywalców gościła m.in.  Jana Lechonia, Antoniego Słonimskiego czy Juliana Tuwima. W gmachu Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego działało Towarzystwo Wydawnicze „Rój”, założone przez Melchiora Wańkowicza, a kamienicy przy ul. Mazowieckiej 12 funkcjonowało Wydawnictwo Jakuba Mortkowicza.

Obecnie Plac Małachowskiego, mimo doskonałego położenia i znamienitego sąsiedztwa, nie wykorzystuje swoich możliwości – pełni głównie funkcję „tranzytową”, nie zatrzymuje mieszkańców na dłużej, postrzegany jest przede wszystkim jako zaplecze parkingowe dla okolicznych instytucji i miejsc. Z badań przeprowadzonych w lutym w ramach konsultacji społecznych przez studentów z Zakładu Badań Środowiskowych Uniwersytetu Warszawskiego wynika, że najwięcej, bo aż 71 proc. użytkowników, jedynie przechodzi przez Plac, nie traktując go jako miejsca docelowej wizyty. Koalicyjne instytucje liczą na to, że uczestnicy konkursu architektoniczno-urbanistycznego zaproponują nową koncepcję tego miejsca: przyjazną przestrzeń działań artystyczno-kulturalnych, odpoczynku i relaksu, która uwolni potencjał wyjątkowego sąsiedztwa i przenikających się w tym miejscu środowisk kultury, sztuki, nauki, biznesu, stanie się polem do rozwijania inicjatyw lokalnych, dając możliwość wymiany doświadczeń, wrażeń, prezentacji autorskich projektów. Biorąc pod uwagę strategiczne założenia modernizacji Placu Małachowskiego, w wytycznych do konkursu znajdą się m.in. takie główne zalecenia jak: ograniczenie ruchu samochodów i autobusów przy uznaniu priorytetu pieszych (w tym udostępnienie Placu dla rodziców z dziećmi i osób niepełnosprawnych), zaplanowanie miejsc na organizację wydarzeń kulturalno-artystycznych i rekreacyjnych (także sezonowych ogródków kawiarniano-restauracyjnych), podkreślenie architektonicznej i funkcjonalnej roli zabytkowych budynków oraz otwarcie widokowe na Kościół Ewangelicko-Augsburski od strony Ogrodu Saskiego (ul. Burschego).

Modelowy proces

Partnerskim instytucjom zależy na jak najszybszym oddaniu do użytku zmodernizowanego Placu Małachowskiego oraz na tym, by proces osiągania tego celu był modelowy. Wydaje się, że dotychczas w Polsce nie zrealizowano projektu, który na tak szeroką skalę angażowałby reprezentantów różnych środowisk, realizując jednocześnie zasadę dialogu i partycypacji społecznej. Od samego początku prowadzenia działań priorytetem dla koalicyjnych instytucji było stworzenie strategicznego pomysłu na funkcjonowanie Placu, którego wynikową będzie kształt architektoniczny, a nie skupianie się jedynie na modyfikacjach estetycznych miejsca. Pomysł na programową modernizację Placu został sformułowany w toku spotkań koalicji i konsultacji przeprowadzonych wśród mieszkańców Warszawy przez Centrum Komunikacji Społecznej przy wsparciu Zespołu Pracowni Badań Środowiskowych przy Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego (zebrano 103 szczegółowe uwagi dotyczące planowanej inwestycji). Te dwa nurty społecznych dążeń okazały się zbieżne, a ich zapisem będzie regulamin konkursu. Wartym zaznaczenia jest fakt, że w ciągu ostatnich 12 miesięcy partnerzy koalicji uzyskali: zalecenia konserwatorskie Stołecznego Konserwatora Zabytków, a także wstępną opinię komunikacyjną Inżyniera Ruchu.

Wyniki konkursu architektoniczno-urbanistycznego, który zostanie ogłoszony w połowie listopada będą znane w I kwartale 2014 r. Kolejnymi najbliższymi etapami realizacji będą: wystawa pokonkursowa i przygotowanie projektu wykonawczego.