Świat stanął przed koniecznością podjęcia zdecydowanych działań w kierunku zielonej transformacji. Jednak aby osiągnąć cel neutralności klimatycznej Unii Europejskiej do 2050 roku, kluczowe jest przekształcenie całego sektora produkcyjnego, co spowoduje znaczące przemiany w funkcjonowaniu i organizacji fabryk. Odpowiadając na te zmiany, Arup, międzynarodowa firma zajmująca się zrównoważoną inżynierią, opracowała koncepcję przyjaznego dla otoczenia zakładu, dostosowanego do zmian klimatycznych. Jak wygląda zielona fabryka przyszłości?

Postępujące na całym świecie zmiany klimatyczne przypominają, że nadszedł czas na zdecydowane działanie. Zgodnie z celami Unii Europejskiej emisje muszą zostać ograniczone o co najmniej 55 proc. do 2030 r., a zwiększona świadomość ekologiczna konsumentów jeszcze bardziej podnosi poprzeczkę dla firm. W związku z tym dzisiejsza koncepcja zielonej fabryki musi zakładać dużo więcej niż tylko skupienie się na redukcji odpadów i optymalizacji produkcji. Aby sprostać wymaganiom prawnym, gospodarczym, konsumenckim i ekologicznym, liderzy branży muszą jak najszybciej osiągnąć zerową emisyjność i wdrażać zasady gospodarki cyrkularnej. To podejście zmieni fabryki w obszarze projektowania, łańcuchów dostaw oraz produkcji.

Fabryka na miarę XXI wieku

Nowoczesna zielona fabryka powinna funkcjonować mając na uwadze wpływ na środowisko i cały cykl życia materiałów, z których została zbudowana. Kluczowa jest dekarbonizacja. Eliminowanie emisji CO₂ powinno zostać uwzględnione zarówno w procesie projektowania, budowy, jak i eksploatacji zakładu. Konieczne jest zadbanie o charakterystykę energetyczną budynków. W tym obszarze specjaliści już teraz mogą znacznie zredukować zużycie zasobów, pomóc w osiągnięciu zerowego lub nawet dodatniego bilansu energetycznego oraz ograniczyć zużycie wody i generowanie odpadów. Zielona fabryka powinna mieć też na względzie środowisko naturalne w jej otoczeniu, m.in. chroniąc dziką przyrodę i rozwijając ekologiczny transport. Zrównoważone działania wiążą się również z zaangażowaniem w funkcjonowanie i dobrostan lokalnej społeczności. Organizacje coraz częściej stawiają pracowników i lokalną społeczność w centrum uwagi, tworząc odpowiednie środowisko do pracy, odpoczynku i spędzania czasu z rodziną. Sam budynek powinien być tak zaprojektowany, aby ‘troszczyć się’ o zdrowie pracujących w nim ludzi. Możliwe jest zastosowanie czujników jakości powietrza wewnętrznego t.j. czujniki CO₂, czujniki cząstek stałych (PM2,5 oraz PM10), także czujników lotnych związków organicznych. Ponadto można monitorować poziom oświetlenia i temperatury.

– Tworzenie zielonej fabryki wykracza daleko poza sferę samego zakładu. Obiekty produkcyjne już dziś mogą funkcjonować w zrównoważony sposób, wywierając pozytywny wpływ na lokalną społeczność i środowisko. Dzięki temu zakład przemysłowy od początku może stać się integralną częścią otoczenia z poszanowaniem jej tkanki – mówi Bernadetta Badura, Industry Leader w Arup.

Zielona fabryka to także zrównoważony łańcuch dostaw i proces produkcji. Odpowiednio zaprojektowane, zwiększają elastyczność oraz ograniczają wpływ na środowisko. W obliczu rosnącego nacisku na bezpieczeństwo dostaw, odporna i elastyczna logistyka jest szczególnie istotna. W nowoczesnej zielonej fabryce stosowane są również najnowsze technologie. Zbieranie odpowiednych danych i rozwiązania cyfrowe umożliwiają podejmowanie bardziej zrównoważonych i efektywnych decyzji. Posiadanie informacji dotyczących wydajności w czasie rzeczywistym oraz prognoz znacznie ułatwia proces zarządzania. Już teraz możliwe jest badanie wpływu ryzyka klimatycznego czy analiza cyfrowego bliźniaka budynku, dzięki któremu można zasymulować tysiące różnych scenariuszy.

Najbardziej zrównoważony zakład w Europie

Przykładem zielonej fabryki jest zaprojektowany przez inżynierów Arup, najbardziej zrównoważony w Europie zakład PepsiCo pod Środą Śląską. Podczas jego budowy postawiono na konstrukcję przy użyciu materiałów o możliwie najniższym śladzie węglowym. Obiekt generuje czystą energię z paneli fotowoltaicznych. Znajduje się w nim stworzony zgodnie z zasadami gospodarki cyrkularnej system odzyskiwania skrobi z wody poprocesowej oraz system gospodarki wodnej, wykorzystujący wielokrotnie wodę wodociągową, a także uzdatnioną deszczową. Zmniejszono również emisje z transportu, dzięki opracowaniu precyzyjnego harmonogramu dostaw. Surowiec do produkcji jest pozyskiwany z najbliższej okolicy – od rolników z regionu Dolnego Śląska. Z myślą o pracownikach na terenie zakładu przewidziano siłownię i miejsca relaksu, planowane jest opracowanie programu wydarzeń integracyjnych oraz utworzenie na terenie gminy nowych ścieżek rowerowych i ciągów pieszych, a także usprawnienie transportu publicznego.

– Fabryka PepsiCo pod Środą Śląską jest idealnym przykładem tego, jak zakład produkcyjny może funkcjonować w sposób bardziej przyjazny środowisku. Nasi eksperci w ścisłej współpracy z Klientem wykorzystali w projekcie najnowocześniejsze zielone technologie i w maksymalny sposób wdrożyli zasady zrównoważonego rozwoju. Dzięki temu obiekt zdecydowanie wyróżnia się wśród wszystkich fabryk PepsiCo w Europie – mówi Bernadetta Badura, Industry Leader w Arup.

Fabryki funkcjonujące w zgodzie ze zrównoważonym rozwojem są kluczowym elementem w procesie zielonej transformacji. Przekształcenie zakładów pozytywnie wpłynie na środowisko, społeczeństwo i efektywność produkcji. Ze względu na regulacje prawne i podstępujące zmiany klimatyczne w najbliższych latach możemy spodziewać się powstania większej ilości ekologicznych obiektów przemysłowych.